Leren voor diversiteit. Leren in diversiteit.
Kunnen omgaan met diversiteit in de alledaagse omgeving wordt vandaag de dag meer en meer gezien als een algemene competentie voor burgers in een veranderende pluriforme samenleving. Samenwerking in heterogene groepen wordt tevens als een sleutelcompetentie beschouwd voor werkers in een mondiale, open kenniseconomie.
Omgaan met diversiteit in een veranderende pluriforme samenleving
Een van de belangrijkste, en tevens een van de moeilijkste zaken die we over democratie moeten leren is hoe je fair en rechtvaardig omgaat met diversiteit en conflicten. In een plurale samenleving moeten kinderen via een democratische opvoeding leren ontdekken dat mensen van verschillende pluimage toch heel goed samen problemen kunnen oplossen. Burgerschap in een pluralistische samenleving betekent niet alleen je democratische rechten uitoefenen, maar op een respectvolle en reflectieve manier omgaan met onderling verschillende mensen en met de organisaties en verbanden waar je bij wilt horen. Omgaan met diversiteit is dus een belangrijke doelstelling van burgerschapsvorming. Het ligt voor de hand dat het hier een levensbrede competentie betreft die je kunt leren door deel te nemen aan alledaagse contexten die de deelnemers als ‘divers’ en complex ervaren. In een onderwijscontext komt leren voor diversiteit het meest tot zijn recht in leeromgevingen waar dialoog en betekenisvol leren centraal staat.
Scheppen van gelijke leerkansen
Omgaan met diversiteit heeft echter evenzogoed te maken met het scheppen van gelijke leerkansen in omgevingen waar lerenden vanuit ongelijke sociale en culturele milieus diverse perspectieven in het leerproces inbrengen. In het onderwijs houden krachtige, heterogene leeromgevingen die participatie, interactie, betekenisgericht leren, levensechte contexten en zelfsturing mogelijk maken, daartoe de meeste beloftes in. Leraren die informeel, alledaags leren van kinderen en jongeren met het formeel leren weten te vervlechten, slagen er beter in de voorraad aan kennis en vaardigheden van leerders uit sociaalzwakke groepen te ontsluiten en te benutten. Een veelheid aan ervaringen, gezichtspunten, leerbronnen en leerstijlen in een groep lerenden, is geen belemmerend maar een verrijkend gegeven.
Een essentiële voorwaarde voor leren in diversiteit ligt hierbij in de organisatiecultuur van scholen. Schoolteams ontwikkelen een basishouding waarin ze ten aanzien van ‘afwijkende’ opvattingen, overtuigingen, identificaties en levensvormen niet uitgaan van ‘hun grote gelijk’, maar ernaar streven via dialoog en onderhandeling verschillende, mogelijk tegenstrijdige perspectieven op leren en opvoeding met elkaar te verenigen en op grond daarvan gezamenlijke afspraken te maken zodat kinderen tot meer en beter leren kunnen komen en beter met diversiteit kunnen omgaan.
De visietekst van het Steunpunt Diversiteit & Leren kan je downloaden via deze link.
Een referentiekader
Het Steunpunt Diversiteit & Leren (SDL, voorheen Steunpunt Intercultureel Onderwijs) actualiseerde in het referentiekader ‘Leren voor diversiteit. Leren in diversiteit’ haar visie op omgaan met diversiteit. Dit referentiekader is een theoretische denkoefening onder andere op basis van een studie van de internationale literatuur. Een oefening die uitmondt in een duidelijke visie op omgaan met diversiteit en hoe met diversiteit kan worden omgegaan in een lerende omgeving. De doelen of competenties ‘omgaan met diversiteit’ vormen het logische resultaat van dit referentiekader. Zij kunnen een basis zijn voor scholen, organisaties en bedrijven om een diversiteitsbeleid vorm te geven.
U kan dit referentiekader downloaden via deze link.